Những kỹ năng dịch thuật cần có của một người làm nghề biên phiên dịch

Với nghề dịch thuật không chỉ đơn giản là hiểu biết ngôn ngữ là có thể làm được. Nếu bạn muốn trở thành một biên phiên dịch giỏi chắc chắn phải hội tụ đủ những kỹ năng dịch thuật cốt lõi. Hãy cùng theo dõi ngay bài viết này để tìm hiểu những kỹ năng này.

Những kỹ năng dịch thuật cần có của 1 dịch thuật viên

Dịch thuật là một kỹ năng hết sức quan trọng đối với những người học ngoại ngữ. Chính vì thế, bản thân người làm dịch thuật cũng phải có một sự am hiểu sâu sắc về cả hai ngôn ngữ mà mình phải dịch thuật. Một dịch thuật viên giỏi, cần có những kỹ năng sau:

• Sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, bao gồm cả tiếng mẹ đẻ lẫn ngôn ngữ đích cần dịch thuật
• Luôn cẩn thận để tránh những sai sót trong dịch thuật
• Thái độ cầu thị, nghiêm túc, không ngừng học hỏi để trau dồi, nâng cao trình độ của mình

Để có được một bản dịch chất lượng, chắc chắn người dịch cần phải có kỹ năng dịch thuật tốt. Để đánh giá điều đó, chúng ta cần xét đến các tiêu chí như:

• Nắm vững cấu trúc ngữ pháp và có vốn từ vựng phong phú
• Hiểu rõ sự khác biệt về văn phong giữa hai ngôn ngữ, sự khác biệt giữa hai nền văn hóa
• Kinh nghiệm dịch thuật, kiến thức cơ bản và kiến thức chuyên ngành

Kỹ năng dịch thuật cốt lõi đối với một biên dịch viên 

Biên dịch viên là người thực hiện chuyển đổi văn bản từ ngôn ngữ này sang một ngôn ngữ khác. Những kỹ năng dịch thuật mà biên dịch viên bắt buộc phải sở hữu:

Kỹ năng ngoại ngữ

Đây chính là điều kiện bắt buộc của bất kì một biên dịch viên nào. Việc vận dụng thành thạo kỹ năng ngoại ngữ trong dịch viết giúp người dịch diễn đạt đầy đủ, chính xác nội dung của bản gốc. Khía cạnh ngôn ngữ trong dịch thuật bao gồm vốn từ vựng, khả năng sử dụng từ ngữ và văn phong phù hợp với từng quốc gia, từng chủ đề khác nhau.

Bên cạnh khả năng ngoại ngữ, biên dịch thuật còn phải am hiểu về tiếng mẹ đẻ của mình. Điều này giúp cho việc chuyển đổi qua lại giữa hai ngôn ngữ trở nên dễ dàng và tự nhiên. Nếu không trong quá trình dịch thuật, người dịch có thể diễn đạt thiếu ý, sai lệch và không được trơn tru.

Khả năng viết tốt

Đây là một trong những kỹ năng dịch thuật cơ bản mà một biên dịch viên cần có. Biên dịch viên cần phải là một người viết tốt, thông thạo ngữ pháp viết được nhiều phong cách khác nhau trong ngôn ngữ dịch thuật. 

Một bài dịch với kỹ năng viết tốt là một bản dịch rõ ràng, súc tích, đúng ngữ pháp, đúng hình thức trình bày. Từ đó giúp  người đọc có thể dễ dàng hiểu đúng và chính xác ý tưởng của văn bản gốc.

Kiến thức chuyên môn

Ngày nay dịch thuật không chỉ đơn giản là dịch các loại giấy tờ cá nhân mà còn dịch thuật đa chuyên ngành, đa lĩnh vực. Do đó, các biên dịch viên cần trang bị thêm cho mình những kiến thức về chuyên môn, nắm vững ý nghĩa của ngôn từ của lĩnh vực mình dịch thuật. Như thế mới có thể cho ra những bản dịch chuyên ngành chất lượng.

Cách để cải thiện kỹ năng này là hãy chọn một lĩnh vực chuyên môn để học tập và cập nhật những thuật ngữ mới. Có được bằng tốt nghiệp hoặc chứng chỉ trong một lĩnh vực nào đó có thể mang đến nhiều cơ hội nghề nghiệp hơn.

Năng lực tra cứu

Trong quá trình dịch thuật, chắc chắn sẽ gặp phải những từ ngữ không biết trong vũ trụ tri thức vô tận. Bởi vậy, năng lực tra cứu từ vựng rất quan trọng. Trong thời đại công nghệ toàn cầu đạt tới đỉnh cao này, biên dịch viên hoàn toàn có thể tra từ điển hay tra qua internet một cách nhanh chóng và chính xác.

Không chỉ tra cứu từ vựng mà việc tra cứu thông tin cũng rất quan trọng. Ví dụ như thông tin chuyên ngành cần dịch, những tài liệu tham khảo về cách dịch, văn hóa ngôn ngữ,…

Kỹ năng công nghệ thông tin

Các kỹ năng xử lý văn bản là một trong bộ những kỹ năng mềm mà bất cứ nhân sự ở ngành nghề nào đều phải có. Bộ phần mềm cần thiết nhất đối với người dịch là Microsoft Office. Cụ thể là các chương trình phổ biến như: Microsoft Word, PowerPoint và Excel…

Các công cụ hỗ trợ dịch thuật cũng là một công cụ hữu ích trợ giúp biên dịch viên trong quá trình dịch thuật. Ví dụ như các phần mềm dịch thuật chuyên nghiệp như CAT, Trados,… Việc có các công cụ này giúp hoàn thành bản dịch thuật nhanh chóng và chuẩn xác hơn.

Hiểu rõ được nhu cầu của khách hàng

Hãy tìm hiểu thật kỹ quan điểm và nội dung mà tác giả văn bản gốc muốn truyền đạt. Hãy đặt mình vào vị trí của người đọc, để xác định được nhu cầu của họ cũng như khả năng truyền tải ý nghĩa qua câu từ của người dịch.

Biên dịch giỏi là cần phải kết hợp giữa việc thể hiện chính xác ý tưởng của tác giả và diễn đạt dễ hiểu, phù hợp với thị hiếu của người đọc.

Cẩn thận, chăm chỉ, có kỷ luật

Đây là kỹ năng cần có của mọi ngành nghề không chỉ riêng đối với nghề biên dịch. Khi theo đuổi nghề, biên dịch viên sẽ phải đối mặt với áp lực về deadline, hoặc có rất nhiều những dự án mất rất nhiều thời gian nghiên cứu.

Do đó, biên dịch viên cần phải lên kế hoạch làm việc hợp lý, chăm chỉ và có trách nhiệm với công việc. Biên dịch viên luôn cần phải cẩn thận, tỉ mỉ trong từng câu từ dịch. Bởi vì chỉ một sai sót nhỏ trong dịch câu từ cũng có thể làm ý nghĩa bản dịch khác đi. Đồng thời tuân thủ đúng deadline, tạo niềm tin cho khách hàng.

Xem thêm:

• Những khó khăn khi dịch thuật là gì? Tìm hiểu chi tiết
• Dịch thuật là gì? Những cơ hội cho ngành dịch thuật hiện nay

Kỹ năng dịch thuật đối với phiên dịch viên

Ngoài kỹ năng cần có là kỹ năng ngoại ngữ thì với đặc thù chuyển ngữ dạng nói, phiên dịch viên sẽ cần có những kỹ năng dịch thuật như sau:

Kỹ năng nghe và truyền đạt thông điệp

Đây là nhóm kỹ năng không thể thiếu đối với người làm nghề phiên dịch và đòi hỏi các phiên dịch viên phải luyện tập thường xuyên để có được. Kỹ năng này yêu cầu não bộ phải thực hiện song song 2 việc là nghe và hiểu ý nghĩa của một thông điệp. Sau đó sẽ truyền đạt lại thông điệp đó bằng một ngôn ngữ khác.

Phiên dịch viên cần rèn kỹ năng này bằng cách thực hành thật nhiều thông qua việc nghe và dịch các video trên mạng. Sau đó, đối chiếu lại phần dịch của mình với phần Vietsub xem mức độ đáp ứng việc truyền tải nội dung của mình đến mức nào. 

Kỹ năng quan sát

Để truyền tải đúng thông điệp từ người nói thì phiên dịch viên cần tập trung quan sát hành động của họ. Sẽ có nhiều câu từ, ngữ pháp, tiếng lóng mà thông dịch viên chưa thấy trong tài liệu hay sách vở nào hướng dẫn.

Quan sát ngôn ngữ cơ thể và cách người bản xứ nói và diễn đạt ý là một trong những kỹ năng mềm giúp các thông dịch viên hoàn thành công việc tốt nhất có thể.

Khả năng sử dụng ngôn từ linh hoạt, chính xác

Sở hữu một vốn từ vựng phong phú chính là điểm tiên quyết để trở thành một dịch thuật viên giỏi. Trong trường hợp phiên dịch trực tiếp đòi hỏi người phiên dịch phải phản ứng nhanh và chuyển ngữ ngay lập tức.

Hơn nữa, mỗi ngữ cảnh giao tiếp sẽ có những đặc điểm, quy định và chừng mực cần phải tuân thủ. Do đó, cần phải nắm rõ đặc điểm tình huống phiên dịch và sử dụng ngôn từ cho phù hợp. Sử dụng ngôn từ cần ngắn gọn, dễ hiểu và dùng ngôn từ thông dụng là cách để truyền tải thông điệp dễ dàng nhất.

Am hiểu các nền văn hóa khác nhau

Từng đất nước sẽ có ngôn ngữ và nền văn hóa riêng. Do đó, người phiên dịch cần có sự hiểu biết về các nền văn hóa cũng là một kỹ năng cần có của phiên dịch viên. Bởi người phiên dịch đóng vai trò kết nối, truyền đạt thông điệp giữa những người có nền văn hóa khác nhau.

Kỹ năng này rất quan trọng với cả phiên dịch viên (dịch nói) và biên dịch viên (dịch viết). Vì thế, hãy luôn dành thời gian để tìm hiểu về các nền văn hóa khác nhau để truyền đạt đúng nội dung của người nói.

Quản lý cảm xúc

Vì bản chất phiên dịch là ngành nghề làm trong nhiều môi trường khác nhau nên cần người làm nghề phải biết cách quản lý cảm xúc của mình. Ví dụ như khi làm phiên dịch trong môi trường Pháp lý, Y tế, người phiên dịch sẽ đối mặt với nhiều tình huống nhạy cảm như: xét xử tội phạm, cấp cứu hoặc thậm chí tử vong, hoặc tiếp xúc với những hình ảnh, tài liệu đặc thù…

Lúc này người phiên dịch cần giữ vững lý trí và cảm xúc của mình để thực hiện tốt công việc phiên dịch của mình.

Tác phong chuyên nghiệp

Dù là trong lĩnh vực nào thì chuyên nghiệp trong thái độ, lời nói, hành động… luôn là điều tất yếu. Và đối với dịch thuật viên cũng vậy. Hãy thể hiện cho đối tác thấy sự chuyên nghiệp qua việc luôn đúng giờ, bảo mật thông tin, am hiểu ngôn ngữ, văn hóa, tác phong và thái độ lịch sự, tinh tế, tự tin và luôn có trách nhiệm với công việc của mình.

Dịch giả tự do cần có cả kỹ năng dịch thuật các ngôn ngữ và kỹ năng mềm tốt

Dịch giả tự do là những người làm nghề biên phiên dịch nhưng không chịu sự quản lý của bất kỳ đơn vị, tổ chức nào. Do đó nếu là một dịch giả tự do thì bạn phải tự tìm nguồn khách hàng, tự thỏa thuận các điều khoản và làm việc vào bất kì thời gian nào mà bạn thích miễn sao hoàn thành công việc. Ngoài những kỹ năng dịch thuật đã phân tích ở trên thì dịch giả tự do còn cần có những kỹ năng mềm để có thể tìm được khách hàng và tạo nguồn thu nhập cho mình. Các kỹ năng mềm mà dịch giả tự do cần có như:

• Kỹ năng ngoại giao, đàm phán kinh doanh: Có khả năng giao tiếp tốt, tìm kiếm những nguồn khách hàng tiềm năng.
• Kỹ năng chào bán: Quảng bá, giới thiệu hình ảnh bản thân, chứng minh năng lực dịch thuật của mình với đối tác.
• Kỹ năng quản lý thời gian hợp lý và sắp xếp công việc tốt. Vì không phải bó buộc trong một khuôn khổ nào nên dịch giả tự do cần phải có khả năng quản lý thời gian và sắp xếp công việc của mình phù hợp để đảm bảo deadline.

Mẹo nâng cao kỹ năng dịch thuật mỗi ngày

Để nâng cao kỹ năng dịch thuật mỗi ngày, bạn phải thường xuyên rèn luyện và áp dụng phương pháp rèn luyện đúng cách. Dưới đây sẽ là một số mẹo giúp bạn nâng cao kỹ năng dịch thuật của mình:

Kiên trì học tập mỗi ngày

Để nâng cao kỹ năng dịch thuật thì bạn cần phải rất chăm chỉ và kiên trì. Bạn hãy lên kế hoạch học từ vựng, rèn luyện phát âm mỗi ngày, đều đặn. Học và trải nghiệm càng nhiều thì kiến thức bạn thu nhận được càng được nâng cao.

Đọc nhiều, viết nhiều

Việc đọc sách tiếng nước ngoài mỗi ngày sẽ giúp bạn cải thiện khả năng đọc hiểu, dịch thuật cũng như nâng cao vốn từ ngữ cho bạn. Điều này cũng giúp bạn tăng thêm khả năng dịch sao cho đúng ngữ nghĩa, hoàn cảnh, câu văn, ngôn từ trau chuốt và hay hơn.

Viết nhiều cũng là một kỹ năng tốt trong việc học ngôn ngữ. Viết ra nhiều sẽ giúp bạn thực hành và ghi nhớ kiến thức. Kỹ năng viết vô cùng quan trọng đối với người làm nghề biên phiên dịch. Do đó, bạn cần rèn luyện song song cả hai kỹ năng đọc và viết mỗi ngày để việc phiên dịch trở nên dễ dàng và chính xác hơn..

Xem phim nước ngoài

Xem phim cũng là cách rèn kỹ năng dịch thuật rất hiệu quả. Bạn có thể xem phim có hoặc không có subtitle nhưng bạn cần phải tập trung lắng nghe những gì họ nói rồi cố gắng ghi nhớ được các câu, từ vựng mới điều này giúp bạn biết cách dịch các câu từ cho nó phù hợp với ý nghĩa mà người nói muốn truyền đạt. Xem phim còn giúp bạn học được văn hóa của đất nước đó để dịch khi cần thiết.

Thực hành thật nhiều

Chắc chắn rồi, học phải đi đôi với hành nên trong quá trình học tập và rèn luyện kỹ năng dịch thuật bạn phải thực hành thật nhiều. Chỉ khi bạn thực hành thì bạn mới nhìn thấy ưu khuyết điểm của mình. Bạn hãy đưa những bản dịch cho người khác đọc – những người có kỹ năng dịch thuật tốt, có nhiều kinh nghiệm hơn mình để sửa lỗi và góp ý bản dịch.

Một vài công cụ hỗ trợ nâng cao kỹ năng dịch thuật

Đối với dịch thuật, để đảm bảo cho công việc được thực hiện nhanh chóng và chất lượng sẽ không thể thiếu sự trợ giúp từ công nghệ. Hãy cùng tìm hiểu một vài công cụ dùng trong dịch thuật giúp hỗ trợ tốt nhất cho người làm trong nghề dịch sau đây.

Những câu hỏi thường gặp về kỹ năng dịch thuật

Sau đây là những câu hỏi thường gặp về kỹ năng dịch thuật mà chúng tôi tổng hợp:

Những phẩm chất của một dịch thuật viên giỏi là gì?

• Chuyên môn ngôn ngữ. Người dịch phải có hiểu biết sâu rộng về cả ngôn ngữ đích và ngôn ngữ nguồn.
• Đánh giá cao và tôn trọng các nền văn hóa khác.
• Chú ý đến chi tiết.
• Khả năng chấp nhận đánh giá, chỉ trích.
• Kỹ năng quản lý thời gian xuất sắc.
• Sự đam mê.
• Sự toàn vẹn, hoàn hảo.

Làm cách nào để cải thiện kỹ năng dịch thuật?

Dưới đây là một số cách mà người dịch có thể cải thiện kỹ năng để giúp thăng tiến trong sự nghiệp:

• Kiểm tra công việc của bạn. Để cải thiện sự chú ý của bạn đến từng chi tiết với tư cách là người dịch, bạn có thể sử dụng phần mềm kiểm tra ngữ pháp và kiểm tra chính tả để đảm bảo bản dịch của bạn không có lỗi.
• Xem TV, đọc sách hoặc nghe podcast khi học ngoại ngữ. Điều này có thể giúp bạn có được kiến ​​thức văn hóa và kỹ năng đọc hiểu bằng ngôn ngữ không phải là tiếng mẹ đẻ.
• Tham gia các khóa học trực tuyến. Có rất nhiều khóa học có thể giúp bạn xây dựng kỹ năng của mình, hãy học thêm nếu bạn thấy cần thiết.

Phiên dịch viên cabin cần những yếu tố gì?

Phiên dịch viên cabin được đánh giá là nghề của những “quái kiệt” vì độ khó và áp lực của nó. Để có thể trở thành một phiên dịch viên cabin giỏi thì bạn cần phải đáp ứng đủ những yêu cầu như:

• Năng lực ngôn ngữ
• Am hiểu sâu sắc về văn hóa bản địa và văn hóa ngôn ngữ đích
• Có kiến thức nền vững chắc
• Tác phong làm việc chuyên nghiệp (trang phục lịch sự, đúng thời gian,…)
• Khả năng chịu được áp lực lớn
• Linh hoạt xử lý các tình huống phát sinh không có trong kịch bản
• Khả năng ghi nhớ vượt trội

Kỹ năng cần có của một người dịch thuật chuyên ngành

Dịch thuật chuyên ngành có độ khó cao hơn dịch thuật thông thường và đòi hỏi người dịch phải được trang bị đầy đủ những kỹ năng như:

• Trình độ ngôn ngữ cao
• Kiến thức nền vững chắc
• Khả năng tìm kiếm thông tin
• Kinh nghiệm dịch thuật tài liệu chuyên ngành phong phú 
• Khả năng viết tốt
• Chăm chỉ và tỉ mỉ

Top 4 phương pháp giúp nâng cao kỹ năng ngôn ngữ?

Thành thạo ngôn ngữ mẹ đẻ và ngôn ngữ đích là kỹ năng quan trọng nhất trong tất cả các kỹ năng dịch thuật. Để nâng cao năng lực ngoại ngữ, bạn có thể tham khảo các phương pháp sau:

• Đọc thật nhiều sách ở cả tiếng mẹ đẻ và tiếng nước ngoài để tiếp thu kiến thức nền của nhiều chuyên ngành cũng như tăng vốn từ vựng
• Thường xuyên cập nhật các từ mới, từ lóng, biểu hiện từ không có trong từ điển
• Nắm chắc ngữ pháp cũng là một yếu tố then chốt
• Luyện tập dịch mỗi ngày để tạo thành thói quen

Việc sử dụng công cụ hỗ trợ dịch thuật ở Tomato có ảnh hưởng đến chất lượng bản dịch không?

Bản dịch được thực hiện hoàn toàn bởi các dịch thuật viên có kỹ năng tốt của Tomato Media và không có sự can thiệp của các phần mềm dịch thuật. Do đó, khách hàng có thể tuyệt đối yên tâm về chất lượng bản dịch. Tomato Media chỉ áp dụng tiến bộ công nghệ trong việc tìm ra những từ ngữ trùng lặp của tài liệu giúp giảm thiểu chi phí dịch thuật và rà soát lỗi sai về ngữ pháp sau khi bản dịch đã hoàn thành.

Chất lượng và kỹ năng của dịch thuật viên Tomato Media như thế nào?

Tomato Media sở hữu đội ngũ nhân viên hơn 100 người và hơn 3000 công tác viên dịch thuật đến từ khắp nơi trên thế giới. Tất cả các dịch thuật viên của Tomato đều được tuyển dụng kỹ càng, đào tạo bài bản, đáp ứng những yếu tố của một dịch thuật viên giỏi:

• Có bằng cấp ngôn ngữ và nhiều kinh nghiệm dịch thuật
• Có kiến thức nền vững chắc về đa dạng lĩnh vực
• Có tác phong làm việc chuyên nghiệp, đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu
• Có tinh thần học hỏi và không ngừng nâng cao trình độ

Bài viết đã chia sẻ đến bạn những thông tin về kỹ năng dịch thuật cơ bản cho người làm nghề biên phiên dịch. Để có được những kỹ năng tốt thì bạn phải thường xuyên trau dồi kiến thức và học tập mỗi ngày. Chúc bạn thành công.